Ο όρος Εξωσωματική Γονιμοποίηση περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα τεχνικών που έχουν σκοπό τη βοήθεια υπογόνιμων ζευγαριών να αποκτήσουν παιδί. Είναι η θεραπεία υπογονιμότητας κατά την οποία τα ωάρια της γυναίκας γονιμοποιούνται έξω από το σώμα της, στο εργαστήριο, κάτω από ελεγχόμενες εργαστηριακές συνθήκες. Από τη γέννηση της Louise Brown το 1978 – το πρώτο παιδί Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στο Bourn Hall της Αγγλίας – μέχρι σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν καταφέρει να γίνουν γονείς. Με τη μέθοδο αυτή δίνεται λύση σε προβλήματα υπογονιμότητας τόσο της γυναίκας (π.χ. αποφραγμένες σάλπιγγες) όσο και του άντρα (π.χ. ολιγοσπερμία). Το ποσοστό επιτυχίας ανά κύκλο προσπάθειας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως π.χ. η ηλικία της γυναίκας και το αίτιο της υπογονιμότητας. Συνήθως το αθροιστικό ποσοστό επιτυχίας μπορεί να φθάσει 80 % μετά από 3 – 4 προσπάθειες. Προετοιμασία Κατά τη διάρκεια αυτής της θεραπείας χορηγούνται υποδόρια φάρμακα (γοναδοτροφίνες) που έχουν σκοπό τη λήψη περισσότερων ωαρίων από το ένα που παράγει η γυναίκα στο φυσικό της κύκλο. Η παρακολούθηση γίνεται με υπερηχογραφικό έλεγχο και αιμοληψία, συνήθως ανά 2- 3 μέρες και οι δόσεις των φαρμάκων εξατομικεύονται. Με το υπερηχογράφημα, που γίνεται διακολπικά, παρακολουθούμε την αύξηση του μεγέθους των ωοθυλάκιων, μέσα στα οποία βρίσκονται τα ωάρια. Σκοπός είναι να επιτύχουμε την ανάπτυξη πολλών ωοθυλάκιων μεγέθους πάνω από 18 mm, οπότε θεωρούμε ότι τα ωάρια μέσα σε αυτά έχουν ωριμάσει και είναι έτοιμα για ωοληψία. Παράλληλα μετρούμε την αύξηση του πάχους του ενδομήτριου. Το ενδομήτριο καλύπτει εσωτερικά την μήτρα, στην οποία αργότερα θα μεταφερθούν τα έμβρυα. Με την αιμοληψία ελέγχουμε την οιστραδιόλη που παράγεται από τα ωοθυλάκια και είναι επίσης δείκτης της ωρίμανσης των ωαρίων. Όταν έχουμε ικανοποιητικό αριθμό ωοθυλάκιων μεγαλύτερων των 18 mm, καλό πάχος ενδομήτριου και επίσης καλή τιμή οιστραδιόλης επιτυγχάνουμε την τελική ωρίμανση των ωαρίων με τη χορήγηση β – χοριακής γοναδοτροπίνης και περίπου τριάντα έξι ώρες μετά γίνεται η ωοληψία. Ωοληψία Γονιμοποίηση Εμβρυομεταφορά Τεστ Κύησης Γίνεται 12 μέρες μετά την εμβρυομεταφορά. Περιλαμβάνει λήψη αίματος για τον προσδιορισμό της χοριακής γοναδοτροπίνης . Εάν το τεστ είναι θετικό, 2-3 εβδομάδες αργότερα γίνεται ο πρώτος υπερηχογραφικός έλεγχος κατά τον οποίο φαίνεται ο ενδομητρικός σάκος του/των εμβρύου/ων μέσα στη μήτρα. Αν το τεστ είναι αρνητικό, η φαρμακευτική αγωγή διακόπτεται και γίνεται προσπάθεια για ανάλυση των πιθανών αιτιών της αποτυχίας και λήψη περαιτέρω αποφάσεων. Κρυοσυντήρηση εμβρύων Ο σκοπός της κρυοσυντήρησης περισσευόμενων εμβρύων είναι, σε περίπτωση που δεν πετύχει ο «φρέσκος» κύκλος εξωσωματικής, η γυναίκα να οδηγηθεί απευθείας σε εμβρυομεταφορά και πιθανή εγκυμοσύνη, χωρίς να υποβληθεί ξανά στην διαδικασία διέγερσης με φάρμακα και ωοληψία. Τα ποσοστά επιτυχίας της διαδικασίας αυτής είναι τα ίδια με τον αντίστοιχο «φρέσκο» κύκλο». Οι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά που γεννιούνται μετά από κρυοσυντήρηση είναι απόλυτα υγιή, ακόμη και αν τα έμβρυα έχουν παραμείνει στην κατάψυξη για αρκετά χρόνια. Η διαδικασία της κατάψυξης περιλαμβάνει την τοποθέτηση των εμβρύων σε ειδικά βιολογικά υγρά και τη φύλαξή τους σε υγρό άζωτο, τα οποία είναι ατομικά και φέρουν τα ονόματα του ζευγαριού. Η τεχνική της κρυοσυντήρησης που εφαρμόζεται είναι αυτή της γρήγορης κατάψυξης – υαλοποίησης (vitrification).Η υαλοποίηση έχει αποκτήσει καθολική αποδοχή λόγω των πλεονεκτημάτων που διαθέτει. Με την υαλοποίηση αποφεύγεται η καταστροφή που προκαλείται από τον σχηματισμό κρυστάλλων στο εσωτερικό των κυττάρων του εμβρύου και αυξάνεται θεαματικά το ποσοστό επιβίωσης των εμβρύων στην απόψυξη.Εξωσωματική Γονιμοποίηση – in vitro fertilization – IVF
Η Ωοληψία διαρκεί 10-15 λεπτά και γίνεται υπό ελαφρά μέθη. Ο εξειδικευμένος γυναικολόγος αναρροφά διακολπικά με μια βελόνα το υγρό που βρίσκεται μέσα στα ωοθυλάκια κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο. Το ωοθυλακικό υγρό δίνεται στον εμβρυολόγο για την ανεύρεση των ωαρίων με τη βοήθεια του μικροσκοπίου.
Τα ωάρια μετά την ωοληψία τοποθετούνται μέσα σε καλλιεργητικό υλικό. Στη συνέχεια πραγματοποιείται η γονιμοποίηση με το σπέρμα του συντρόφου / δότη σπέρματος που έχει ήδη επεξεργαστεί με ειδικές τεχνικές. Το επόμενο πρωί ελέγχεται η γονιμοποίηση των ωαρίων και στις ημέρες που ακολουθούν παρακολουθείται η εξέλιξή τους.
Σε περιπτώσεις όπου το σπέρμα δεν μπορεί να γονιμοποιήσει το ωάριο φυσιολογικά (πχ αν έχουμε ανωμαλίες στον αριθμό, στην ποιότητα ή στη λειτουργία του σπέρματος) χρησιμοποιείται η ίδια προπαρασκευαστική διαδικασία με την κλασσική εξωσωματική, όμως η γονιμοποίηση πραγματοποιείται με την τεχνική της ενδοωοπλασμικής έγχυσης σπερματοζωαρίου (ICSI). Πιο συγκεκριμένα, στο εργαστήριο, κάτω από ισχυρά μικροσκόπια, ένα και μόνο σπερματοζωάριο επιλέγεται και με μικροένεση τοποθετείται στο εσωτερικό του ωαρίου. Τελος, σε μερικές περιπτώσεις ανδρών με πλήρη αποτυχία παραγωγής σπερματοζωαρίων μπορεί να απαιτηθεί μία μικρή επέμβαση ανάκτησης σπέρματος.
Είναι μια διαδικασία που δεν απαιτεί αναλγησία. Γίνεται συνήθως 3 – 5 ημέρες μετά την ωοληψία. Τα έμβρυα τοποθετούνται στην ενδομητριακή κοιλότητα με τη βοήθεια ενός λεπτού πλαστικού καθετήρα που περνά μέσα από τον τράχηλο. Ο αριθμός των εμβρύων που θα μεταφερθούν συναποφασίζεται με το ζευγάρι. Εάν υπάρχει μεγάλος αριθμός εμβρύων, μπορούν κάποια από αυτά να καταψυχθούν ώστε να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντική προσπάθεια.
